Glastuinbouw geholpen met snelle sensoren voor waterkwaliteit

Met een eenvoudige meetopstelling zelf de waterkwaliteit in de kas snel kunnen controleren. Het is een ontwikkeling waar de glastuinbouw veel behoefte aan heeft. Binnen enkele jaren mag de sector geen water meer lozen op het oppervlaktewater. Daarom wordt fors ingezet op waterhergebruik. Maar dat water moet natuurlijk wel van de juiste kwaliteit zijn om te kunnen gebruiken voor de teelt.

Snelle en betaalbare monitoring

Voor telers en opkweekbedrijven is het aansturen op waterhergebruik een ontwikkeling waarbij zij zoeken naar betaalbare en snelle manieren om zelf de waterkwaliteit te monitoren. Want conventionele methoden zoals watermonsters opsturen naar een laboratorium zijn erg tijdrovend. Het routinematig zelfstandig kunnen handelen is een vraag waarop het project ‘Waterkwaliteit snel in beeld’ is ingesprongen. Dat gebeurde door te testen waar correlaties kunnen worden gevonden tussen sensormetingen aan verschillende parameters en de aanwezigheid van micro-organismen – een maat voor de biologische waterkwaliteit.

Verband tussen zuurstofgehalte en pathogenen

“We hebben aanwijzingen gevonden voor een verband tussen het voorkomen van aerobe micro-organismen en het optreden van pathogenen zoals Fusarium, een schimmel die schadelijk is voor planten”, zegt Draaijer, scientific manager bij Sendot. “Zo zou je door het meten van het zuurstofgehalte in het water iets kunnen zeggen over de aanwezigheid van deze aerobe microben. We willen kijken of nog meer van zulke relaties zijn te vinden. Daarmee kan de tuinder sneller ingrijpen wanneer dat nodig is.”

Deel van het antwoord

Tijdens het project was Sendot als technologieleverancier verantwoordelijk voor het ontwikkelen van een eenvoudige meetopstelling voor de waterkwaliteit. Behalve zuurstof en zuurstofverbruik, werden ook pH, UV en chlorofyl fluorescentie, troebelheid, geleidbaarheid en redoxpotentiaal als parameters meegenomen. De redoxpotentiaal, als inschatting van het chemisch zuurstofverbruik, lijkt een bruikbare parameter om een mogelijk verband met de microbiologie van het water te kunnen duiden. Toch plaatst KWR-onderzoeker Joep van den Broeke hierbij de nodige kanttekeningen. KWR voerde voor het project metingen uit naar het koloniegetal en ontdekte dat een ATP-test mogelijk hiervoor een sneller alternatief is om de microbiële activiteit in water aan te tonen. “We zouden meer onderzoek moeten doen naar de vraag of de redoxpotentiaal een goede indicator is voor de microbiologische waterkwaliteit in de glastuinbouw”, vindt Van den Broeke. “Voor de tuinder zou dit een mooie ontwikkeling zijn. Met een vrij eenvoudige sensor is zo bijvoorbeeld te achterhalen of de gehanteerd desinfectie effectief is, of dat hierin moet worden bijgestuurd.” Ook Draaijer is kritisch: “Hoewel de meetopstelling al toepasbaar is in de praktijk, moet worden gekeken hoe we hiermee uitspraken over de groei van micro-organismen in het recirculatiewater nog beter kunnen onderbouwen. We hebben nog maar een deel van het antwoord.”

Lowtech mobiele opstelling

Dat de aandacht voor waterkwaliteit in de glastuinbouw groeit, kan André van der Wurff onderschrijven. Van der Wurff is werkzaam bij Groen Agro Control, de projectpartner die parallel aan de sensoropstelling dezelfde metingen aan watermonsters uitvoerde met gestandaardiseerde methoden in het laboratorium. Stichting Control in Food & Flowers was de partij die alle data heeft verzameld, geanalyseerd en in de eindrapportage bij elkaar bracht. Van der Wurff: “Toen we vanuit Plantum – de branchevereniging voor bedrijven uit de sector veredeling, vermeerdering en opkweek van zaden en jonge planten – het verzoek kregen om iets te bedenken waardoor men sneller inzicht krijgt in de waterkwaliteit, gingen we daar graag op in. De wens was over een mobiele meetopstelling te kunnen beschikken, waarmee tuinders gemakkelijk op verschillende plekken in het hele watersysteem metingen kunnen doen, inclusief daar waar de emissie plaatsvindt. Twee jaar later, na afloop van het project, moest er een operationele opstelling zijn. Dat is gelukt. We kozen voor een lowtech aanpak met bestaande technieken. Door verschillende sensoren aan elkaar te koppelen kunnen de waarden in samenhang op een overzichtelijk dashboard worden bekeken. Zo ontstaat een steeds beter beeld over de complexiteit van het water. Met de nieuwe meetopstelling kan je veel meer zeggen over de waterkwaliteit, dan met elke sensor afzonderlijk.”

Meerwaarde van TKI

De meetopstelling die uit het project ‘Waterkwaliteit snel in beeld’ is voortgekomen, kan rekenen op enthousiasme vanuit de sector. Zo staat de opstelling nu bij een grote tomatenteler in de kas en hebben zich meerder tuinders gemeld die het willen uitproberen, zo vertelt Draaijer. Hij is er zeker van dat het werk een vervolg krijgt. “Een TKI-project zoals dit helpt ons de markt te bereiken met ons product. Daarnaast zorgt de samenwerking met andere partners ervoor dat we samen de puzzelstukjes kunnen aanreiken waarmee tuinders uit de voeten kunnen.” Voor KWR betekende het project de uitvoering van microbiologische analyses op een nieuwe watermatrix; dat van de glastuinbouw. En voor Groen Agro Control versterkt het project de dienstverlening naar hun klanten. “Hoe groter de bewustwording over het belang van waterkwaliteit, hoe liever ons dit is”, aldus Van der Wurff. “Naast metingen die tuinders in de toekomst wellicht met deze sensoropstelling zelf gaan doen, blijven wij de aangewezen partij voor het uitvoeren van onpartijdige, gecertificeerde metingen.”