Het kán: organisch keukenafval uit gestapelde bouw duurzaam verwerken via het riool

Gemeenten willen keukenafval zo goed mogelijk hoogwaardig en duurzaam verwerken en daarmee bijdragen aan de circulaire economie. Keukenafval (GF) uit gestapelde bouw bereikt de verwerking echter niet. GFT wordt wel ingezameld, maar dat is minder duurzaam en relatief kostbaar omdat er geen tuinafval is en het om kleine hoeveelheden gaat. Veel mensen in gestapelde bouw scheiden bijvoorbeeld wegens ruimtegebrek het keukenafval slecht van restafval.

Inzameling via het afvalwater biedt daar wél kansen: technisch gezien is het mogelijk om voedselrestenvermalers te gebruiken en efficiënt grondstoffen terug te winnen uit het afvalwater, zo bleek uit het TKI-project Organisch keukenafval via riool. Dit vergemakkelijkt bovendien de terugwinning van grondstoffen uit het riool omdat het de concentratie grondstoffen vergroot. “Nu is het tijd voor een pilot van enige omvang die meerdere jaren duurt,” zegt Ewald Oude Luttikhuis (gemeente Leidschendam-Voorburg). “Zodat deze oplossing zich ook in de praktijk kan bewijzen.”

“Nu is het tijd voor een pilot van enige omvang die meerdere jaren duurt.”

Keukenafval gestapelde bouw ook duurzaam verwerken

Afval is geen afval, maar grondstof. Dat geldt ook voor organisch keukenafval. Op dit moment laten gemeenten GFT-afval ophalen om het duurzaam te verwerken, maar in wijken met gestapelde bouw is apart inzamelen vaak geen werkbare optie. Om hogere afvalscheidings­percentages te halen, zijn andere methoden nodig. “Momenteel verbiedt de Rijksoverheid de inzet van voedselrestenvermalers in Nederlandse woningen nog, omdat gevreesd wordt dat het gebruik daarvan in de gebouwriolering verstoppingen kan opleveren en dat ze een aanvullende last leggen op het riool,” zegt Eric van der Blom (Techniek Nederland). “Maar het zou wel eens een goede manier kunnen zijn om GF-afval uit de gestapelde bouw wél duurzaam te verwerken.” “En duurzaamheid staat bij veel gemeenten hoog op de agenda,” vult Oude Luttikhuis aan. Een goede reden dus om onderzoek te doen naar de impact van voedselrestenvermalers op de gebouwriolering in gestapelde bouw.

Laboratoriuminstallatie

Om te onderzoeken hoe de toevoeging van vermalen keukenafval de gebouwriolering beïnvloedt, heeft KWR in het laboratorium een installatie gebouwd om de technische aspecten te onderzoeken. Een voedselrestenvermaler, een gootsteen en verschillende configuraties van gebouwriolering in de woning zijn gebruikt voor experimenten met 17 soorten (gemengd) voedsel (met variaties in afschot, lengte, diameter, bochten, liggende en verticale buizen). Er bleek geen technische belemmering te bestaan om voedselrestenvermalers toe te passen. Door in de liggende leidingen voldoende afschot te hanteren (1 op 50) en de bestaande ontwerprichtlijnen te volgen, kan een voedselrestenvermaler zonder verstoppingen te veroorzaken op de gebouwriolering worden aangesloten. Om dit te bevestigen is volgens de onderzoekers een pilotstudie van enige omvang nodig – rond 200 woningen – en gedurende een langere tijd.

Pilot gezocht

“Daarbij gaat wel de voorkeur uit naar een nieuwbouwproject” zegt Van der Blom. “In bestaande gebouwen wordt het afschot van de rioleringsleidingen van 1op 50 niet gehaald, de eis is minimaal 1 op 200. Installateurs hebben vaak al moeite om aan die eis te voldoen, als het afschot groter moet worden, vraagt dat nog meer kunst en vliegwerk. Het betekent dat de leidingen lager onder de vloer hangen en dus meer ruimte innemen in de onderliggende verdieping. Alleen dan kan je de leiding met voldoende afschot kwijt zonder kans op verstoppingen. In nieuwbouw is het gemakkelijker dit afschot in te passen.” “Een deel van dat probleem zou je ook kunnen oplossen door meer rioolaansluitingen per gebouw te creëren,” vult Oude Luttikhuis aan. Daarmee verschuif je natuurlijk ook een deel van de risico’s en de kosten naar een andere partij.

Voordelen en consequenties liggen bij verschillende partners

Oude Luttikhuis: “Zoals vaker bij infrastructuur, komen de voordelen, nadelen en risico’s uit bij verschillende partners. Dat maakt de besluitvorming ingewikkeld. Wat we nu eerst nodig hebben is een pilot van voldoende omvang. Hier in Leidschendam-Voorburg kan ik misschien enkele tientallen woningen aanbieden, dat is te klein. Maar binnen Delfland hebben de gemeenten, hoogheemraadschap en waterleidingbedrijven een gezamenlijke visie op drinkwater, riolering en zuivering vastgesteld: we willen de water- en grondstoffencyclus sluiten, geen afval produceren maar grondstoffen en energie. Extra productie op de rwzi weegt mogelijk op tegen de extra kosten. Bovendien kan het gemakkelijk afvoeren van keukenafval als extra functie van riolering het draagvlak bij burgers voor het betalen van rioolheffing vergroten. En nu is aangetoond dat het duurzamer is, terwijl de afvalstoffenheffing iets lager kan. Een pilot starten wordt trouwens gemakkelijker als de Omgevingswet in werking treedt: dan gaan de lozingseisen van landelijk niveau naar gemeentelijk niveau, en kunnen gemeenten dus zelf bepalen of een voedselrestenvermaler mag of niet.”

Extra gemak in dure appartementen

Van der Blom: “Er moet nu een partij komen die er belang bij heeft en doorzet. Dan komen er oplossingen voor de bezwaren van de verschillende partijen. Dat kan leiden tot aanpassingen die het rioolsysteem iets minder solide maken. De aanpassingen mogen echter nooit ten koste gaan van de betrouwbaarheid en veiligheid van de gebouwriolering. En misschien is het eerste project wel woningbouw in het duurdere segment, projectontwikkelaars kunnen een voedselrestenvermaler ook beschouwen als een extra gemak voor de koper, dat mag wat kosten. Je hoeft namelijk minder met je afval te sjouwen om het op straatniveau aan te bieden. En vergeet niet dat steeds meer appartementen in het dure segment vallen. In steden betaal je vaak meer voor een appartement dan een gewone woning. Daar ligt misschien de route om er een bewezen en gewilde techniek van te maken.”