TKI Watertechnologie – Jaarrapportage 2023: meewerken aan de vormgeving van het innovatiebeleid

Een reeks met inspirerende impactverhalen over succesvol afgeronde projecten en een vooruitblik hoe watertechnologie meewerkt aan de vormgeving van het innovatiebeleid, noodzakelijk voor een toekomstbestendig Nederland. Dat is de kern van de TKI Watertechnologie Jaarrapportage 2023 die onlangs is gepubliceerd. Opvallend is het persoonlijke voorwoord van bestuurslid Rudy Dijkstra, die als vertegenwoordiger van het mkb benadrukt hoe belangrijk het bedrijfsleven is om nieuwe technieken naar de markt te brengen. Voorbeelden zoals de aanleg van warmteleidingen en duurzamere methoden voor het verwijderen van arseen uit drinkwaterslib, laten volgens Dijkstra deze toewijding aan technologische innovatie en duurzaamheid zien. Hier volgt een korte impressie van de Jaarrapportage, die onder andere voorziet in een zekerstelling dat TKI Watertechnologie de komende vijf jaar stevig in het zadel zit.

Met TKI Watertechnologie slaan bedrijven, kennisorganisaties en overheid de handen ineen om de beste kennis en innovaties in de watertechnologie te vertalen naar de praktijk. Schoon, veilig en energiezuinig geproduceerd drink-, proces en afvalwater zijn cruciaal. De focus van dit krachtige samenwerkingsverband draait om maatschappelijke uitdagingen rond uiteenlopende watervraagstukken in binnen- en buitenland.

Impactvolle en prijswinnende projecten

De Jaarrapportage 2023 zet een serie TKI-projecten in de schijnwerpers die het afgelopen jaar succesvol zijn afgerond. Uiteenlopend van een blauwgroen dak als een nieuwe aantrekkelijke oplossing voor klimaatadapatie in de stad, tot het verbeteren van data voor gebruik in leidingconditiemodellen. Een gevarieerd gezelschap van technologieleveranciers, onderzoekers en eindgebruikers komt aan het woord. Hoe zijn kennis en innovatie vertaald naar de praktijk? Welke impact heeft dit, en voor wie? Wat kan er eventueel beter? Vanuit hun persoonlijke ervaring geven gedreven professionals antwoord op deze vragen.

Daarnaast zijn er in 2023 twee prijswinnende projecten te vieren. Het project HerCauWer (Hergebruik van coagulant uit waterijzer) ontving de prestigieuze Best Practice Award on Resource Recovery en werd geroemd om het resultaat: een circulair vlokmiddel dat effectiever blijkt te zijn dan commerciële ijzerzouten, met lagere kosten en een aanzienlijk lagere impact op het milieu. Daarnaast won het HerCauWer-project in 2023 ook de prijs voor het beste vakartikel 2022 in het gerenommeerde tijdschrift H2O. Het TKI-project Urban Photosynthesis kreeg de titel ‘Dak van het Jaar’ toegewezen, vanwege de bijdrage als integrale oplossing om de stedelijke omgeving aan te passen aan klimaatverandering.

Missiegedreven innovatiebeleid

In een apart hoofdstuk schetst de Jaarrapportage hoe de aandacht voor watertechnologie groeit in het Nederlandse missiegedreven kennis- en innovatiebeleid. Dankzij dit beleid zijn meer samenwerkingsmogelijkheden en financieringsbronnen beschikbaar gekomen. De watertechnologiesector speelt een cruciale rol in het ondersteunen van andere sectoren. TKI Watertechnologie is betrokken bij de coördinatie en uitvoering van de Kennis- en Innovatie Agenda (KIA) Landbouw Water Voedsel en het TKI coördineert de submissie C over klimaatbestendig landelijk en stedelijk gebied en waterkwaliteit. In 2023 werden de kennis- en innovatieagenda’s herzien voor 2024-2027, met nadruk op de grote maatschappelijke transities: klimaat en energie, digitalisering en sleuteltechnologieën, en de circulaire economie. Samenwerking met sectoren zoals energie en cybersecurity is geïntensiveerd. Daarnaast is de economische impact van de watertechnologiesector onderzocht, in 2024 volgt hierover een rapportage.

Wijzigingen voor de nieuwe contractperiode

In gesprek met ambtelijk secretaris TKI en KWR-onderzoeker Joep van den Broeke, benadrukt deze innovatie- en valorisatie expert vooral het deel van de Jaarrapportage dat ingaat op de nieuwe werkwijze van TKI Watertechnologie. “In 2022 is besloten om de TKI-regeling met vijf jaar te verlengen. Afgelopen jaar is vastgesteld hoe deze voortzetting eruitziet, inclusief een aantal wijzigingen. Zo krijgen alle TKI’s vooraf een vastgesteld programmabudget. In voorgaande jaren verliep deze financiering op basis van de onderzoeksactiviteiten van de deelnemende kennisinstellingen. Elk jaar opnieuw moest een aanvraag worden ingediend. Dat dit niet langer nodig is, biedt meer zekerheid.”

Een andere wezenlijke verandering is dat het programmabudget binnen anderhalf jaar moet zijn ingevuld met PPS (Publiek-Private Samenwerking) projecten. Voorheen was het mogelijk om langdurig gebruik te maken van de toegewezen financiering. Volgens Van den Broeke is deze versnelling een zinvolle prikkel om projecten daadwerkelijk van de grond te krijgen. “Voorheen kon bijvoorbeeld het realiseren van een samenwerkingsovereenkomst best veel tijd in beslag nemen. Nu moeten we vlotter acteren en laten zien dat we het geld echt nodig hebben.”

Tot slot noemt Van den Broeke de wijziging dat fundamenteel onderzoek niet meer voor de volle 100 procent worden gefinancierd maar voor maximaal 80 procent. “Een aanzienlijk verschil”, vindt de onderzoeker. Wel blijven de subsidiepercentages voor industrieel en experimenteel onderzoek gelijk, respectievelijk maximaal 50 procent en 25 procent.

Nieuwe projecten en Groeiplan Watertechnologie

Naast deze veranderingen in de werkwijze van TKI, biedt het Jaarprogramma 2023 een overzicht van de 14 nieuwe projecten die dat jaar in samenwerking tussen kennisorganisaties en het bedrijfsleven zijn opgezet, waaronder twee cross-sectorale samenwerkingen met TKI Deltatechnologie. Ook wordt verslag gedaan over de voortgang van het Groeiplan Watertechnologie, waarvoor het kabinet in april 2022 besloot een reservering te maken vanuit het Nationaal Groeifonds. Na een verzoek om herziening, diende het consortium in december 2022 een aangepast plan in, dat op 24 februari 2023 definitief werd goedgekeurd. De komende tien jaar wordt via deze financiering meer dan 300 miljoen euro geïnvesteerd in de watertechnologiesector. Doel is het bevorderen van de ontwikkeling, groei en export van deze sector en het verbeteren van de duurzame waterbeschikbaarheid in Nederland. Van de toegewezen 300 miljoen euro komt 135 miljoen euro uit het Nationaal Groeifonds, terwijl de rest wordt bijgedragen door bedrijven, decentrale overheden en kennisinstellingen. “Na gesprekken met het verantwoordelijke ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, is de officiële startdatum van het Groeiplan Watertechnologie vastgesteld op 1 januari 2024”, vertelt Van den Broeke. “TKI Watertechnologie zal namens het uitvoerende consortium optreden als penvoerder.”

Netwerken en kennisdelen

Tot slot klinkt in de Jaarrapportage het enthousiasme door dat TKI Watertechnologie in 2023 weer fysieke bijeenkomsten kon organiseren na de Covid-19 lockdowns. Deze bijeenkomsten bevorderen kennisoverdracht en valorisatie, en verbinden mkb-bedrijven met onderzoek en innovatie. De Ketenverbinder en Wall of Support faciliteren samenwerking door vraagstukken op te halen en te koppelen aan innovatiemakelaars, voor het stimuleren van privaat-publieke samenwerkingen. In een overzicht van alle bijeenkomsten met het mkb van het afgelopen jaar, worden bijvoorbeeld de Aqua Nederland Vakbeurs, het Nationaal Watersymposium, de Klimaatbeurs Houten en de Installatie Vakdagen in Hardenberg genoemd.

Benieuwd naar nog meer concrete resultaten van TKI Watertechnologie uit 2023? Lees dan hier de volledige rapportage.