Een kosteneffectief systeem voor het meten van de verdamping
Flip Witte | KWR Watercycle Research Institute
030 60 69 647
flip.witte@kwrwater.nl
In waterbalansstudies is de verdamping vrijwel altijd de grootste verliespost. Het merendeel van de neerslag in een gebied wordt namelijk verdampt door gewassen, bomen, natuurlijke vegetaties en de bodem.
Technologie
Binnen dit afgeronde project is een commercieel aantrekkelijke veldopstelling ontwikkeld voor het direct meten van de werkelijke verdamping. Om dit doel te bereiken heeft een breed consortium van onderzoeksinstellingen KWR, Alterra en het KNMI, technologieontwikkelaar en -leverancier Eijkelkamp Soil & Water, drinkwaterbedrijf Vitens en de waterschappen (via STOWA) samengewerkt. Een van de eindgebruikers, de provincie Gelderland, was vertegenwoordigd in de Projectgroep, tezamen met de samenwerkingspartners. Door de betrokkenheid van eindgebruikers is aangesloten op hun wensen. Het meten van de werkelijke verdamping met lysimeters (aan maaiveld ingegraven grondkolommen op een weegsysteem) levert betrouwbare informatie op voor het schatten van de grondwateraanvulling, de bron van ons grondwater en de drijvende kracht achter de stroming van grondwater in het landschap. Nadelen van de tot nu toe schaars geproduceerde lysimeters zijn de grote omvang en de kosten voor ontwerp, installatie en onderhoud. Dit onderzoek heeft zich primair gericht op de ontwikkeling van een kleiner, goedkoper, en dus beter toepasbaar product. Tevens is aandacht geschonken aan de opschaling van de metingen naar een grotere oppervlakte.
Het doel van het project was het ontwikkelen van een voor de nationale en internationale markt commercieel aantrekkelijke veldopstelling voor het direct meten van de werkelijke verdamping. Naast de technologische doelstellingen, hebben we inzicht verschaft in het verdampingsgedrag van grasland en heide. Daarnaast zijn de de metingen gebruikt om verschillende meetmethoden met elkaar te vergelijken.
Oplossing
Twee lysimeters zijn getest bij het CESAR observatorium, te Cabauw. De lysimeters leveren op dag basis de gemeten verdamping. Een tweede meetstation bestaande uit zes lysimeters is gerealiseerd in het nationale park de Hoge Veluwe. De metingen van beide meetstations zijn vergeleken met andere metingen van de verdamping en satellietbeelden. Onze metingen lieten een grote spreiding zien en bevestigen de grote onzekerheden in model simulaties van de verdamping. Om tot een accuraat landelijk beeld van de werkelijke verdamping te komen pleiten we daarom voor een nationaal netwerk van veldmetingen.
Modellen, remote sensing algoritmen en metingen aan de grond dienen te worden gecombineerd om tot een zo optimaal mogelijke vlakdekkende berekening van de werkelijke verdamping te komen. In Nederland wordt de neerslag op 325 stations gemeten; nu wordt het de hoogste tijd om de grootste verliespost van de waterbalans te gaan meten: de werkelijke verdamping. Dat is noodzakelijk om de waterhuishouding van Nederland optimaal te kunnen inrichten en voorbereid te zijn op grote veranderingen in het watersysteem, zoals ten gevolge van klimaatverandering.
